Bij de Synagoge Groningen kwam in 2016 een aantal boeken binnen uit de nalatenschap van een voormalige tandarts in Haren. Deze boeken (de eerste vijf boeken van het Oude Testament, ook wel Pentateuch genoemd) waren een geschenk aan Izak alias Jacq(u)es Berkelo voor zijn bar mitswa, de Joodse volwassenwording van jongens op hun 13e verjaardag. Ze mogen daarna bijvoorbeeld in de synagoge dezelfde taken uitvoeren als de ‘grote’ mannen.
Lees meer
Zoals een havdalabusje het einde van de sabbat markeert, zo wordt met een challekleedje het begin van deze wekelijkse feestdag ingeluid. Vlak voor het begin van de sabbat, dus op vrijdag als het donker wordt, wordt zo’n kleedje over twee gevlochten broden (challes) gelegd.
Lees meer
Dit tinnen havdala- of besamiembusje (ca. 10 cm) was eigendom van het Gronings-Joodse echtpaar Mozes (Maurits) Meijer (1905-1985) en Erna Meijer-De Wolf (1908-2006). Zo’n busje vervult in de Joodse traditie elke week weer een belangrijke rol bij een treurig stemmend moment: het einde van de sabbat op zaterdagavond na zonsondergang.
Lees meer
Het model van de tjalk ‘Vink’ is door zijn gedetailleerdheid een echt pronkstuk. De maker en naamgever, schipper Eltje Derks Vink, bouwde het in zijn vrije tijd van het drijfhout dat hij onderweg tegenkwam en nam zijn eigen roeftjalk als voorbeeld.
Lees meer
Een Torahmantel (Hebreeuws: Me'il) is een ritueel stoffen object in de synagoge, die wordt gebruikt om de Torah-rol te versieren en te beschermen. Torahmantels zijn meestal gemaakt van fluweel of zijde en geborduurd met voorstellingen van een kroon, de tabletten van de Joodse wetten of leeuwen.
Lees meer
Briza media (Briza komt van het Griekse brithó -ik balanceer- vanwege de zeer beweeglijke aartjes; media betekent middelste), of trilgras c.q. bevertjes, bloeit met opvallende platte zaadhoofdjes in de periode mei-juni. De zaadhoofdjes (aartjes) lijken volgens sommigen op beverstaartjes die bovendien bij het minste zuchtje wind beginnen te trillen en een ratelend of ritselend geluid voortbrengen.
Lees meer
Normaal gesproken is de sjofar een ramshoorn, maar hoorns van andere dieren, zoals geiten of antilopes, mogen ook als sjofar worden gebruikt. Die van een ram heeft echter de voorkeur, omdat de sjofar herinnert aan de ram die werd geofferd door aartsvader Abraham in plaats van zijn zoon Isaak.
Lees meer
Over ‘optugen’ schrijft Van Dale: ‘Optugen – omtugen – omboeien = opknappen – netjes aankleden – omkleden’. Tot zover Van Dale. Tugen heeft dus alles te maken met kleding. En kleding berg je op wanneer je het niet draagt.
Lees meer
Een typemachine kan net zo dodelijk zijn als een kogel. Deze typemachine stond tot eind 1944 in het Scholtenhuis op de Grote Markt in Groningen, waar de beruchte Sicherheitsdienst (SD) en Sicherheitspolizei (SiPo) Groningen waren gevestigd. Het bezat een speciale toets die daarvoor en ook niet daarna bij de fabricage op typemachines werd gemaakt.
Lees meer
Veel mensen die in de tweede helft van de vorige eeuw in de buurt van een spoorweg woonden, zullen het zich nog herinneren: het plotselinge angstaanjagende gehuil dat de trein in geval van mogelijk gevaar vooruitsnelde, om mensen te waarschuwen voor haar komst.
Lees meer
