Sluit je ogen en zie het voor je: twee soldaten te paard die elkaar met een degen te lijf gaan. Een woest gevecht vol nerveus paardengetrappel, de scherpe klanken van metaal op metaal en het geschreeuw en gehijg van de strijdende mannen. Tot een van de twee met een welgemikte houw het wapen van zijn tegenstander in tweeën slaat.

Verbouwereerd smijt de verliezer het restant in een gracht en maakt dat hij wegkomt. In de gracht rondom het Kruijdenbastion van Oudeschans is tijdens de reconstructie van de schans in 1981 een groot fragment van een degen aangetroffen. Het omvat het gevest met een restant van de kling van een houwdegen. Het gevest bestaat uit een houten handgreep met een hartvormige 'pommel' (het tegenwicht aan het uiteinde van het heft van de degen) als uiteinde. De handgreep is omwonden geweest met dun gevlochten koperdraad. Tussen handgreep en kling zit de pareerstand met beugel. De kling is destijds afgebroken, vermoedelijk tijdens een gevecht.

Houwdegens werden gebruikt door de cavalerie (soldaten te paard). De cavalerie maakte een belangrijk onderdeel uit binnen de bezetting van de schans. Herhaaldelijk voerden ze charges uit op vijandelijk gebied. Een soldaat te paard was bewapend met een lang ruiterpistool of karabijn met een houwdegen. Het gebruik van de degen lag meer in de slag (houwen) dan op de steek.

De degen dateert uit het begin van de vestingperiode, namelijk 1600-1610.