De chanoeka is de negenarmige kandelaar die bij het joodse feest Chanoeka wordt gebruikt. Tijdens de eerste nacht wordt één kaars ontstoken, tijdens de tweede nacht twee, enzovoort tot en met de achtste nacht. De negende kaars, sjammes (Jiddisch) of sjamasj (Hebreeuws) genoemd, is de ‘dienaarkaars’ die gebruikt wordt om de andere acht kaarsen te ontsteken en als lichtbron in het algemeen.

Het licht van de andere kaarsen mag traditioneel namelijk niet voor verlichtingsdoeleinden worden gebruikt. De Chanoeka kandelaar van de Synagoge Bourtange is ongeveer tweehonderd jaar oud en afkomstig uit de synagoge van Winschoten. Bij werkzaamheden eind vijftiger jaren van de vorige eeuw in de synagoge werd ze daar teruggevonden in de grond en naar de bestuurder van de synagoge Aron Gudema gebracht. De familie Gudema heeft de kandelaar laten restaureren en haar meer dan dertig jaar in huis gehad.

In 1989 werd ze door de familie Waterman en mevrouw Gudema aangeboden aan de synagoge in Bourtange, na afloop van de feestelijke opening van de synagoge. In dat jaar is ze ook weer in gebruik genomen voor het vieren van Chanoeka en volgde een tweede restauratie. De laatste jaren viert men Chanoeka in Bourtange op het Marktplein met een kandelaar van 2,75 meter hoog en 2,50 meter breed.