Het was vaak de taak van de kinderen het vuur op te stoken en aan de gang te houden

Op het erf van de meeste boerderijen stond ter hoogte van de keuken een klein stenen gebouwtje: de stookhut. Het was een praktisch huisje zonder luxe: vier muren, een pannendak met schoorsteen, een paar ramen en een deur. Binnen was het sober ingericht. Met een grote blikvanger: een grote ijzeren kookpot. In de noordelijke streken stond deze pot bekend als de 'zwienepot'.


Deze grote pot had een inhoud van tweehonderd liter en werd gebruikt voor het koken van varkensvoer. Afhankelijk van het aantal te voeren varkens werd hier een of meerdere keren per week een partij aardappelen in gekookt, door de boer zelf verbouwd. Het vuur werd flink opgestookt met takkenbossen, snoeihout uit de houtwallen die op een hoop bij de boerderij lagen. Het was vaak de taak van de kinderen het vuur op te stoken en aan de gang te houden. Waren de aardappelen eenmaal gaar, dan werden ze fijngestampt met een grote 'klauw' die naast de pot hing. Daarna was het feest voor de varkens.


Maar de zwienepot diende meer doelen. Met een grote inhoud was de pot ook uitstekend geschikt om de gezinswas in te koken. Op zondagmiddag werd het vuur flink opgestookt, en met oude jassen ingepakt hield men de kookpot met de was warm nadat het vuur gedoofd was. Op de vroege maandagmorgen begon dan de wekelijkse wasdag.


Daarnaast werd de zwienepot gebruikt voor de 'weck', het inmaken van groente en fruit. De oogst van de boomgaard en de moestuin ging in met heet water gesteriliseerde weckflessen en werd in de kelder opgeborgen voor de komende winter.
In het najaar was het dan tijd voor de slacht van varkens. In het hete water van de zwienepot werd het haar van de stukken varken gebroeid. Daarna werd in de zwienepot bloedworst gekookt. En was dat klaar, dan gingen de kop, de lever en het hart in de pot voor het maken van leverworst en hoofdkaas.


Dankzij de opkomst van de 'nieuw tijd' is de zwienepot met al haar functies verdwenen. Ze werden gesloopt, gebruikt als drinkbak voor het vee in het land en een enkele keer zie je ze nog wel als bloembak op een boerenerf. Maar bij de Oudheidkamer Fredewalda zie je de zwienepot nog in haar oude glorie, boven het vuur in de stookhut.

Hoge resolutiefoto's Download object

Deze pagina delen facebook twitter pinterest Embed