De afdruk van ornamentjes vind je niet alleen terug in boeken, maar ook op etiketten van wijnflessen, menukaarten en uitnodigingen voor feestjes. Sierlijke randen of een voorstelling van diverse patronen en motieven maken de pagina, het etiket, de advertentie of het kaartje aantrekkelijk om naar te kijken. In boeken worden ornamentjes onder andere gedrukt aan de randen van pagina’s of bij een hoofdstuk- of titelpagina om de structuur van een boek te verduidelijken.

GRID Grafisch Museum Groningen beheert het archief van drukkerij Mulder uit Oude Pekela waarin diverse voorbeelden te vinden zijn van druksels met ornamentjes.

Ornamentjes maken, naast bijvoorbeeld letters en cijfers, deel uit van het zetmateriaal; het gereedschap van de drukker of zetter waarmee een voorstelling wordt gemaakt die gedrukt kan worden. De drukker of zetter legt met behulp van het zetmateriaal de tekst of voorstelling in een zethaak of galei. De galei is een rechthoekig werkblad met opstaande randen waarin het zetsel kan worden gelegd. Het zetten van de tekst of voorstelling is net als spelen met een blokkendoos. De zetter heeft ook alleen de beschikking over rechthoekige blokjes die in elkaar worden gelegd tot een geheel. Het is daarom best even puzzelen om tot de juiste voorstelling te komen.

Het woord ‘ornament’ komt van het Latijnse ‘ornamentum’, dat versiersel betekent. Het typografisch ornament werd voor het eerst toegepast in 1478 door de Italiaanse drukkers Giovanni en Alberto Alvise. Sinds de uitvinding van de boekdrukkunst in de late Middeleeuwen worden ornamentjes gebruikt ter decoratie van beginletters, ook wel initialen genoemd. Eerder werden deze versieringen met de hand ingetekend, maar door het gebruik van ornamentjes kunnen dan ook versieringen worden gedrukt. De versierde en vaak vergrote beginletter geeft een beginpunt aan van de tekst. Soms is de letter nog nauwelijks te herkennen door de versiering of voorstelling waarin de letter is opgenomen. Het gebruik van ornamentjes is onderhevig aan smaak en stijl doorheen de tijd. Er zijn ornamentjes voor verschillende stijlen, zoals gotische- en rococo-barok ornamentjes.

De ornamentjes van GRID Grafisch Museum Groningen liggen in de letterkast tezamen met ander zetmateriaal vlakbij de drukpersen te wachten tot zij weer zullen worden verkozen om te schitteren in een nieuw drukwerk.