Hét gezicht van de Groninger wierden-archeologie is dit masker uit Middelstum. Het masker was dadelijk een nieuwe icoon van de Nederlandse archeologie en één van de topstukken van het Groninger Museum.

Het werd gevonden nabij de Boerdamsterweg tijdens een opgraving in 1970 onder leiding van Jaap W. Boersma. Hier werd klei afgegraven voor een steenfabriek, maar ter plaatse bleek de grond vol scherven te zitten, wat het ongeschikt maakte voor baksteenfabricage.
De opgraving leerde dat rond 500 voor Christus bij Middelstum een agrarische nederzetting lag. De nederzetting behoorde tot de vroegste fase van de bewoning van de kwelder langs de Waddenzee en was in de voorafgaande eeuwen ontstaan.

De afgraving werd gedaan met behulp van een graafmachine en het masker werd gevonden op de stort van de opgraving. door vrijwilliger Jan Smeltekop. Het was een grote vondst, maar er ontbraken veel delen van het gebroken masker. Een zoekactie leverde een grote hoop scherven op, maar die hoorden, zoals het in eerste instantie leek, niet bij het masker. Jaren later vond dr. Ernst Taayke bij het uitwerken van de scherven nog een vreemde scherf, die het ontbrekende voorhoofd bleek te zijn. Daarmee is de hele rechterhelft van het gezicht compleet.

Het masker is 23,5 centimeter hoog en er wordt verondersteld dat het masker symmetrisch was. Aan de zijkant zijn twee gaatjes aangebracht voor een touwtje waarmee het masker voor het gezicht bevestigd kan worden.
Het is een eenvoudig strak gezicht met een rechte neus. Eenzelfde soort masker is niet bekend uit Noordwest-Europa en daarmee is het moeilijk te plaatsen. Bij de functie wordt gedacht aan een sjamaanachtige figuur in de toenmalige samenleving, maar andere vormen van gebruik zijn niet uitgesloten.

Egge Knol – Groninger Museum

Meer lezen:
J.W. Boersma, 1983: De opgraving Middelstum-Boerdamsterweg in een notedop. Aanhangsel bij P.B. Kooi, Leven langs de Fivel, van Helwerd tot Zwart Lap. In: Middelstum-Kantens. Bijdragen tot de plattelandsgeschiedenis met een beschrijving van de boerderijen en hun bewoners. Kantens, p. 31-35.
E. Taayke, 1996: Die einheimische Keramik der nördlichen Niederlande, 600 v.Chr. bis 300 n.Chr, Teil III: Mittel-Groningen. Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 42 p. 9-85 (afb. 40).